Voor 5000 euro een nieuwe look & feel voor www.startpagina.nl
De visie op het ontwerp en de structuur van een website verschilt van ontwerper tot ontwerper. We vroegen dan ook aan drie webdesignbureaus om de site www.startpagina.nl te bekijken en te vertellen hoe zij de site zouden verbeteren met een budget van € 5000.
In september 1998 ontstond op een zolderkamertje Startpagina.nl. De bedenker, Durk Jan de Bruin, wilde populair gezegd ‘wat linkjes ordenen’, waarna Startpagina een feit was. Na de introductie werd het al snel een van de populairste Nederlandse sites. Voordat we met de metamorfose van start gingen, vroegen we Durk Jan de Bruin wat meer over de totstandkoming van de vormgeving van Startpagina. “De vormgeving van Startpagina heb ik met behulp van mijn vriend Jeroen Paternostre opgezet. Geen van beiden hadden we ervaring op het gebied van design. Ik had geen geld voor een designbureau en heb in Startpagina slechts 2000 gulden geïnvesteerd. Dat was voornamelijk de inschrijving bij de Kamer van Koophandel, domeinnaamregistratie en een abonnement bij XS4ALL.” “We hebben eerst wat geëxperimenteerd en kwamen uit op drie kolommen om Startpagina ook goed met de resolutie 640 x 480 zichtbaar te krijgen. We vonden vier kolommen te druk, en met twee hadden we te weinig ruimte voor de links. Bij de keuze voor drie kolommen bleek alles het beste te passen: elke kolom ongeveer 180 pixels breed, wat ruimte ertussen, en de kolommen waren breed genoeg om er duidelijke linkomschrijvingen in kwijt te kunnen. Het was toentertijd best gewaagd om een lange pagina te maken. Sommige ontwerpers beweerden zelfs dat ze alleen maar pagina’s maakten waarop je niet hoefde te scrollen. Gelukkig bleek dat internetgebruikers juist de voorkeur gaven aan één lange overzichtelijke pagina.”
Het eerste design van Startpagina.nl (links) en het huidige design
Kleurgebruik Startpagina.nl
Een belangrijk element van een site is het kleurgebruik. Hoe is dit bij Startpagina tot stand gekomen? “De eerste versie was een hele simpele zonder logo of plaatjes, waar ik trouwens heel trots op was. Hij was zwart-wit. Een secretaresse op mijn werk ging Startpagina gebruiken en klaagde dat ze de kleuren zo hard vond. Ik heb toen wat kleuren bij elkaar gezocht. Het geel kwam van een site die ik net de dag daarvoor had geraadpleegd, en zo zijn de huidige Startpagina-kleuren ontstaan. Als ik soms prachtige dochterpagina’s zie weet ik dat de kleuren achteraf beter hadden gekund, maar we kunnen ze eigenlijk niet meer wijzigen, omdat Startpagina zo herkenbaar is geworden.” “De dochters van Startpagina zijn er trouwens pas een half jaar later bijgekomen, toen iemand een mailtje stuurde dat hij graag een pagina wilde gaan bijhouden met links op het gebied van vakantie. Waar ik echt qua design veel over heb nagedacht is dat Startpagina zonder schaamte tijdens kantooruren op je scherm moet kunnen staan. Dit zou veel extra gebruikers opleveren. De pagina moest dus rust uitstralen. Op het openingsgedeelte van Startpagina staan alleen maar serieuze zaken, zoals telefoongids, postcode zoeken, gouden gids, enzovoort. Tevens zijn de kleuren bovenin serieus. Blauw met pastel geel/bruin. Als de baas binnenkomt hoef je je dus nergens voor te schamen. World Online en Planet Internet waren toentertijd veel schreeuweriger. Als de baas weg zou zijn zou je stiekem naar beneden kunnen scrollen, en daar heb ik meer ontspannende de zaken neergezet, zoals vakantie, erotiek, spelletjes en humor. Ook heb ik de kleuren van deze blokken rood gemaakt om ze wat feller over te laten komen.”
Dataverkeer
Voor Durk Jan de Bruin is de digitale omvang van Startpagina erg belangrijk. “We hebben echt duizenden uren gestopt in het kleiner maken van de pagina. Design is belangrijk, maar net zo belangrijk is de uitvoering van het design. Die kan de grootte van de pagina enorm beïnvloeden. Als we Startpagina met een standaardpakket als FrontPage of Dreamweaver zouden maken zou het minstens vijf keer zo groot zijn. Daarom maken we Startpagina helemaal ambachtelijk met de hand. Tevens gebruiken we veel JavaScript in plaats van HTML. Hierdoor hebben we Startpagina drie keer zo klein gekregen (van ongeveer 90 KB tot onder de 30 KB). Dit is noodzakelijk vanwege het dataverkeer. Startpagina wordt namelijk ongeveer 1,7 miljoen keer opgevraagd per dag. Als er een designburau komt met een design van 170 KB (en dat zie je al heel snel) betekent dat voor ons dus 1.700.000 x 170 KB = 298.000.000 KB = 298 GB verkeer meer per dag!”
De metamorfose van Startpagina
Misschien wel de belangrijke succesfactor van Startpagina is de eenvoud van het design. Toch is het vanuit hetzelfde designoogpunt een erg saaie pagina. Voor ons meer dan genoeg reden om een aantal webdesignbureaus te vragen of zij de site onder handen wilden nemen, zonder afbreuk te doen aan de eenvoud. Designbureau Pricklypear Studio, GAGADO newmedia graphics & design en Digital Peppers gingen de uitdaging aan.
Voorstel Pricklypear Studio
Karim Cherif reageerde namens Pricklypear Studio op ons verzoek om de metamorfose van Startpagina. “Wij zijn eerst gaan kijken hoe mensen mogelijk de pagina bekijken. De meeste mensen kennen de pagina al, dus zullen ze gerichter gaan zoeken. Vandaar dat we een splitsing hebben gemaakt tussen de kopjes en de links. De bezoekers die terugkomen zullen waarschijnlijk de nieuwe links en tips willen zien. Dit was voor ons een reden om er een apart kopje van te maken.”
Voorstel Pricklypear Studio
Geen Flash
“De heer De Bruin zei dat hij niet zo’n voorstander is van Flash. Dus wat bedenken wij? Een concept in Flash. Het is namelijk zo dat Flash een uitstekend product is om te gebruiken in combinatie met XML en een database – de communicatie tussen deze producten werkt goed en snel. De hele admin-functionaliteit zou natuurlijk webbased kunnen zijn. De stijl van het ontwerp moest natuurlijk radicaal anders! Op de huidige site ontbreekt ieder spoor van creativiteit. We hebben de kleuren gekozen aan de hand van de huidige site, om zodoende een herkenning bij de mensen te krijgen. Zij het dat de tint is aangepast.”
Layout versus scangedrag
“Qua opbouw van de layout zijn we uitgegaan van het zogenaamde scangedrag van het oog. Uit onderzoek is gebleken dat het oog het volgende pad volgt: links, midden, links, rechts. Vandaar dat we de kopjes links hebben gezet, de links die bij een kopje horen in het midden (hier staat standaard het kopje met Nieuwe Links & Tips) en de overige informatie van Startpagina rechts. Als men op een kopje klikt, schuift deze naar de toppositie en komen de bijbehorende links in het midden te staan. We hebben nog steeds het formaat van 640 pixels breed aangehouden.”
Logo
“Het logo kon ook een opfrisbeurt gebruiken, dus hebben wij het wat meer naar het jaar 2002 getrokken. Volgens ons kan dit concept goed werken.”
De kosten
– Onderzoek 1.000 euro
– Conceptontwikkeling 2.000 euro
– Vormgeving 15.000 euro
Totaal 4.500 euro
Voorstel GAGADO newmedia graphics & design
Floor de Boer Massee van GAGADO newmedia graphics & design (www.gagado.nl) boog zich over Startpagina.nl en kwam met een vernieuwd ontwerp met als basis een intelligente link. “Startpagina.nl is geboren met als doel versimpeling van het www, maar is gegroeid tot een enorm linkaanbod. Een dusdanig groot aanbod (inclusief dochters) dat dit weer verwarrend kan zijn voor de gebruiker. Het enorme aanbod van gespecialiseerde informatie moet behouden blijven, maar de selectieprocedure van de links voor de gebruiker zou kunnen veranderen of een aanvulling kunnen krijgen om het zoeken weer te versimpelen. Grafisch moet je startpagina.nl niet te veel willen veranderen; een nieuw kleurtje, een logoprofessionalisering. De driekolomsindeling is gewoon goed en herkenbaar.”
Voorstel GAGADO
Verspilling
“Startpagina gaat nu uit van behoefte naar één soort informatie. Deze informatie wordt ontsloten en geredigeerd door een dochterpagina die één onderwerp behandelt. Het probleem is dat negentig procent van deze ‘diepere’ informatie ongebruikt blijft door de bezoeker, en bovendien verandert de informatie niet mee met de gebruiker. Deze verspilling van ruimte, tijd, aantal klikken en webverkeer zou kunnen worden omgezet in aanbod van relevante informatie die niet speciaal over één onderwerp hoeft te handelen. Informatie die niet onderwerpgericht is, maar misschien kleurgericht of stemmingsgericht of zelfs random. Deze informatie zou je al op de eerste pagina – dus startpagina.nl – kunnen ontsluiten door een veel gerichter zoeksysteem te ontwikkelen. Een intuïtiever zoeksysteem. Een systeem waarin de link naar de gebruiker zoekt en niet andersom.”
Intelligente links
“Een bezoekster zoekt naar een eetgelegenheid en voelt zich goed. Zij vult als kleur rose in, als informatiewaarde 6 (schaal 1–10), entertainment 9 en als randomfactor 7. Ze wil geen intelligente uitkomst, meer een emotionele; IQ=4, EQ=10. Vervolgens klikt zij op ‘eetgelegenheden’. Zij krijgt als resultaat gezellige eethuisjes (is gevraagd), theater, bioscoop, kadowinkels, disco’s en cafeetjes (alle entertainment), homobars (rose), de dienst warencontrole (informatie) en koninklijkhuis.nl (EQ, entertainment en randomfactor). Uiteraard kan zij interessante links direct aan haar persoonlijke linkpagina (mijnpagina.nl) toevoegen en ‘raten’, dat wil zeggen nieuwe waarden aan de eigenschappen van de links toevoegen. Een link is dus niet meer alleen maar een link, maar een groeiende verzameling gegevens (eigenschappen) die kunnen worden gerelateerd aan de zoekeisen of stemming van de gebruiker. Deze gegevens kunnen ook worden aangevuld door de bezoeker, waardoor de stemmings- en info-index van de link continu verandert. Aangezien de gebruikster bepaalt wat zij wil en hoe zij zich voelt, zal de geboden informatie relevanter zijn.”
Combinatie
Voor € 5000 kan dit hele traject natuurlijk niet worden verwezenlijkt. Zo’n intuïtief zoeksysteem vereist fikse aanpassingen in programmering en databasestructuur. Gagado zou dan ook een combinatie voorstellen van grafische aanpassingen en een onderzoek naar nieuwe zoek- en interactiemogelijkheden.
De kosten
– Simpel redesign en professionalisering logo 3.000 euro
– Conceptvorming en onderzoek naar intuïtief zoeksysteem 2.000 euro
Totaal 5.000 euro
Voorstel Digital Peppers
Ook Michiel Pot van Digital Peppers (www.digitalpeppers.com) bekeek www.startpagina.nl. Hij kwam met het volgende verhaal. “Wij geloven niet dat design een doel op zich is. Design kan niet los worden gezien van de content, en de combinatie van de twee moet voldoen aan de doelstelling van de website. Die wordt vaak bepaald door de manier waarop het bedrijf achter de website bij de bezoeker wil overkomen. Het werken daaraan noemen we brandbuilding of branding. In het geval van startpagina.nl is er geen sprake van brandbuilding in de traditionele zin dat de perceptie die het publiek van een bedrijf heeft moet worden versterkt of veranderd. Bij Startpagina is er geen bedrijf achter de uiting op het net, de uiting is het bedrijf.”
Doelstelling
“Startpagina.nl heeft als doel om de bomen in het digitale bos zichtbaar te maken. Dat betekent dat de combinatie design en content die Startpagina.nl bepaalt geen ander doel dient dan die doelstelling. Er hoeft niet op een bepaalde doelgroep te worden ingespeeld met behulp van een ‘coole’ of ‘chique’ look & feel. Er hoeft geen expliciet gevoel met het design te worden gecommuniceerd. Bij Startpagina.nl staat het design in dienst van de usability en de content. Daarom is het kleurgebruik, dat waarschijnlijk bij toeval is ontstaan, onveranderd gebleven: omdat mensen eraan gewend zijn. De look & feel van startpagina.nl zijn wat de mensen kennen van Startpagina.nl. En ondanks dat die look & feel niet voldoen aan esthetische idealen en vermoedelijk zonder art director tot stand zijn gekomen, is startpagina.nl een groot succes. Dat bewijst de kracht van het concept. Het concept is eens te meer het bewijs dat de bezoeker ‘return on investment’ wil. Snel resultaat na zijn muisklikken en zo weinig mogelijk telefoontikken. Geen zware applicaties als het niet echt nodig is. Geen zwaar en vertragend design, en content die direct aansluit bij de wens van de bezoeker.” “Alhoewel het design van startpagina.nl esthetisch te wensen over laat lijkt het ruimschoots aan de eisen te voldoen die de 1.7 miljoen bezoekers er dagelijks aan stellen, en alhoewel wij als eigenwijs bureau bekend staat buigen wij in dit geval met respect ons hoofd en adviseren wij startpagina.nl de vijfduizend euro te besteden aan het nog sneller maken van de servers.”
De kosten
– n.v.t.
Durk Jan de Bruin reageert op de voorstellen
“GAGADO komt met een systeem waarbij de link de gebruiker zoekt en niet andersom. Ik denk dat dit niet gaat werken, omdat veel mensen het internet gebruiken om snel antwoord te krijgen op een concrete vraag. Waar vind ik de MP3 van de tango van de bruiloft van Máxima? Hoe laat gaat de laatste trein terug uit Amsterdam naar Haarlem? Wat is de AEX-koers op dit moment? Zo kan ik nog honderden vragen verzinnen. Ik geloof niet dat je de antwoorden kunt koppelen aan een kleur. Vandaag is mijn stemming ‘geel’, dus ga ik telebankieren bij de ABN AMRO in plaats van de RABO… Zelfs bij niet-concrete vragen als ‘welke film zal ik vanavond gaan zien?’ zien de mensen het liefst alle films op een rijtje en maken ze zelf de keuze. Ook lijkt me dit voorstel haast niet te realiseren, maar wel origineel bedacht.”
“Pricklypear Studio gaat ervan uit dat mensen eerst het onderwerp zoeken en daarop klikken, waarna de bijbehorende links verschijnen. Voor nieuwkomers zou dat werken, al vraag ik me af of mijn buurman dat direct begrijpt. Maar Startpagina wordt heel veel gebruikt om snel naar je favoriete site te gaan. Ik lees in het buitenland dagelijks de Telegraaf via Startpagina, en er zijn veel mensen die via Startpagina hun mail (Hotmail) lezen en beantwoorden. We krijgen zelfs boze reacties als we blokken of links verplaatsen. In het ontwerp van Pricklypear Studio moeten dergelijke gebruikers dagelijks steeds een extra klik uitvoeren omdat ze de blokken moeten openen. Ik denk dat dat gaat irriteren. Verder is Startpagina zo’n beetje de meestgekloonde pagina van Nederland, en heb ik enorm veel ideeën en designs voorbij zien komen. Ook een idee zoals Pricklypear Studio dat voorstelt. Gelukkig hebben geen van al die ideeën het gehaald.”
“Mijn voorkeur gaat uit naar Digital Peppers, maar dat is niet helemaal eerlijk want die stellen voor om niets te veranderen. Toch hebben ze mijns inziens gelijk. Volgens mij is dit het enige juiste antwoord. Startpagina is eigenlijk een beetje de afstandbediening van het internet. En een gebruiker wil dat een afstandbediening gemakkelijk en snel werkt. De echt mooie designs vertonen zich pas als je op de afstandbediening hebt geklikt en zich een mooie site opent.”
Oorspronkelijk verschenen in het tijdschrift Net Professional (april 2002).
Geef een reactie